Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

71 lat temu zamordowano mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”

8 lutego 1951 r. na terenie więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie został zamordowany dowódca 5. Brygady Wileńskiej AK mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”.

Zygmunt Szendzielarz urodził się 12 marca 1910 r. w Stryju (woj. stanisławowskie) na terenie dzisiejszej Ukrainy. W 1936 r. otrzymał stanowisko dowódcy 2 szwadronu 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie. Był doskonałym jeźdźcem i świetnie posługiwał się bronią.

Podczas wojny obronnej przeszedł szlak bojowy wraz z Wileńską Brygadą Kawalerii, a pod koniec walk dołączył ze swoim szwadronem do Grupy Operacyjnej Kawalerii dowodzonej przez gen. Andersa. 27 września 1939 r. trafił do niewoli sowieckiej, ale szybko uciekł i przedarł się do Lwowa.

Walkę konspiracyjną rozpoczął w 1940 r. w Wilnie. Latem 1943 r. na mocy rozkazu Komendanta Wileńskiego Okręgu AK ppłk. Krzyżanowskiego „Wilka” został oddelegowany na dowódcę pierwszego oddziału leśnego AK pod zwierzchnictwem ppor. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”.

Po dotarciu na miejsce okazało się, że sowiecka partyzantka Fiodora Makarowa podstępnie zamordowała „Kmicica” i ok. 80 żołnierzy AK. Z niedobitków tego oddziału Szendzielarz zorganizował jednostkę, która od listopada 1943 r. nosiła nazwę 5. Brygady Wileńskiej AK.

Podkomendni „Łupaszki” wykonali wiele akcji przeciwko Niemcom, kolaborującym Litwinom i radzieckiej partyzantce. Taktyka działania w pododdziałach, zdyscyplinowanie, dobre uzbrojenie i odwaga decydowały o sukcesie brygady.

Zgrupowanie nie wzięło udziału w operacji „Ostra Brama”, jednak nie uchroniło się przed częściowym rozbrojeniem przez Armię Czerwoną. W sierpniu 1944 r. akowcy, którzy nie wpadli w ręce komunistów podporządkowali się Komendzie Białostockiego AK. „Łupaszka” został awansowany na stopień majora i dowódcę partyzanckiego okręgu.

Odbudowana 5. Brygada w połowie 1945 r. liczyła ponad 250 żołnierzy. Sprawdzona taktyka dywersyjna pozwoliła przeprowadzić kilkadziesiąt skutecznych akcji przeciwko komunistycznemu terrorowi. Na jesieni 1945 r. jednostkę rozformowano. Mjr Szendzielarz znalazł się na Pomorzu i tam podporządkowując się ppłk. Antoniemu Olechnowiczowi „Pohoreckiemu” w 1946 r. wznowił działalność bojową.

5. Brygada Wileńska AK mjr Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Fot. podziemiezbrojne.ipn.gov.pl

Dzięki zdolnym, młodym dowódcom, takim jak m.in. Henryk Wieliczko „Lufa” i Zdzisław Badocha „Żelazny”, szwadrony „Łupaszki” odnotowały wiele udanych i spektakularnych akcji w walce z aparatem bezpieczeństwa.

W marcu 1947 r. zakończył etap aktywnego uczestnictwa w oddziale i „Łupaszka” pod fałszywym nazwiskiem ostatecznie osiadł w Osielcu koło Makowa Podhalańskiego. Nadal utrzymywał łączność ze sowimi podkomendnymi.

30 czerwca 1948 r. został aresztowany i przewieziony do stolicy na przesłuchanie. Mjr Zygmunt Szendzielarz wziął na siebie całą odpowiedzialność za działanie sowich żołnierzy. 2 listopada Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na 18-krotną karę śmierci.

Mieczysław Chojnacki „Młodzik” tak wspominał ostatnie chwile życia majora :

„(…) Po kilku minutach znowu otworzono drzwi i z ust strażnika padło nazwisko majora „Łupaszki”- Zygmunta Szendzielarza. Właśnie na wezwanie wyszedł z kaplicy, gdzie się modlił, wysoki i szczupły podszedł spokojnie do drzwi, następnie zatrzymał się przez chwilę, odwracając bokiem do pozostających w celi i pożegnał słowami „Z Bogiem, panowie”, odpowiedział mu chór głosów „z Bogiem”, zniknął nam za zamkniętymi drzwiami. Wtedy zdaliśmy sobie sprawę z tego, że wieczór dzisiejszy stanie się czasem rozprawy zbrodniarzy bolszewickich z oficerami polskimi Wileńskiego Okręgu AK.”

W 2013 r. dzięki ciężkiej pracy specjalistów z Instytutu Pamięci Narodowej, odnaleziono szczątki mjr. Zygmunta Szendzielarza w tzw. Kwaterze na Łączce. Został pochowany z honorami państwowymi w kwietniu 2016 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Źródło fot. głównej: „Brygady „Łupaszki”. 5 i 6 Wileńska Brygada AK w fotografii 1943–1952”, Warszawa 2010.

0
    0
    Twój koszyk
    Twój koszyk jest pustyPowrót do sklepu
    Skip to content