Koniec grudnia to czas podsumowań, bilansów, refleksji… i snucia planów na kolejny rok. Chociaż Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce działa nadal w trybie „w organizacji”, to w 2018 roku wydarzyło się u nas całkiem sporo. Zapraszamy na przegląd naszych najważniejszych działań w mijającym roku oraz wydarzeń, które organizowaliśmy, współorganizowaliśmy i w których mieliśmy przyjemność uczestniczyć.
Stale gromadzimy i opracowujemy zbiory związane z II wojną światową i podziemiem antykomunistycznym, docieramy do świadków historii i rejestrujemy ich relacje. Trwają także prace związane z porządkowaniem i zabezpieczeniem obszernego, przejętego przez Muzeum archiwum Związku Polaków Poszkodowanych przez Trzecią Rzeszę, w którym odkrywamy prawdziwe skarby – chociażby unikatowe dokumenty z obozów i miejsc pracy przymusowej.
Jednocześnie zgłębiamy historię dawnego aresztu śledczego w Ostrołęce, w którym po przebudowie będzie się mieścić nasze Muzeum. Dzieje ostrołęckiego więziennictwa kryją mnóstwo ciekawostek i splatają się z losem niezwykłych osób. Bardzo się cieszymy, że po naszym apelu skontaktowały się z nami rodziny kilku spośród pracowników więzienia uwiecznionych na zdjęciu z końca lat dwudziestych.
Nadal można nam pomóc w identyfikacji pozostałych osób lub przekazać inne materiały związane z historią tego miejsca. Wyniki naszych poszukiwań pokażemy po otwarciu wystawy stałej – rozdział poświęcony dziejom naszej siedziby będzie jej częścią.
W lutym uczestniczyliśmy w Gali „Kwartalnika Wyklęci” w Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie. Dyrektor Jacek Karczewski zaprezentował projekt przebudowy naszej siedziby i opowiadał o działalności Muzeum.
Marzec był wyjątkowo intensywnym miesiącem w życiu Muzeum. W tym roku włączyliśmy się w organizację wydarzeń związanych z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Myszyńcu. 1 marca otworzyliśmy wystawę planszową „Powiat ostrołęcki w walce z dwoma okupantami”, która opowiada historię walk zbrojnych i konspiracji niepodległościowej skierowanych przeciwko okupantowi niemieckiemu oraz sowieckiemu i władzy komunistycznej w latach 1939-1953.
Wystawa zawiera reprodukcje ponad 130 zdjęć, dokumentów, map, wydawnictw podziemnych, wycinków prasowych a ponadto: biografie najważniejszych żołnierzy podziemia, fragmenty raportów, relacje świadków.
Otwarciu wystawy w Regionalnym Centrum Kultury Kurpiowskiej w Myszyńcu towarzyszyły zajęcia edukacyjne dla młodzieży prowadzone przez rekonstruktorów z GRH WiN. Od marca stale, nieodpłatnie udostępniamy wystawę zainteresowanym osobom i instytucjom. Wystawa odwiedziła już szereg miejscowości na terenie powiatu – m.in. Myszyniec, Wolkowe, Wykrot, Rzekuń, Kadzidło i Czerwin.
Jacek Karczewski, dyrektor naszego Muzeum, 1 marca został przez prezydenta RP Andrzeja Dudę odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za działalność na rzecz upamiętniania historii Polski i propagowanie wiedzy o Żołnierzach Wyklętych.
3 marca zaprosiliśmy ostrołęczan na spacer historyczny śladami miejsc związanych z dziejami miasta po II wojnie światowej oraz działalnością lokalnego podziemia antykomunistycznego. Odwiedziliśmy miejsca wszystkim znane, odkrywając ich historię na nowo, ale również takie, które na co dzień nie są dostępne – np. dawną siedzibę komendy policji skrywającą cele, w których więziono działaczy podziemia.
Również w marcu 2018 ukazała się wydana nakładem Księgarni Naszego Dziennika we współpracy z Muzeum książka „Śladami Niezłomnych” Jacka Karczewskiego. Jest ona efektem wieloletnich poszukiwań, badań terenowych, licznych spotkań i rozmów.
Pozwoliła nam zaprezentować szereg niepublikowanych dotąd materiałów pozyskanych do zbiorów Muzeum, pomogła również dotrzeć z informacjami o naszej działalności do kolejnych osób. Bardzo cieszą nas sygnały, że książka trafia do młodych ludzi.
Wiosną zaprezentowaliśmy 8 krótkometrażowych filmów dokumentalnych o żołnierzach lokalnego podziemia pod wspólnym tytułem: „Zwykli bohaterowie. Północne Mazowsze w ogniu”. Mieszkańcy Ostrołęki mieli okazję oglądać niektóre z nich w marcu, podczas pokazów w Kinie Jantar, natomiast wszystkie filmy można obejrzeć na naszym kanale YouTube.
W maju wystartował nowy cykl comiesięcznych spotkań w naszej tymczasowej siedzibie pod nazwą Muzealne Środy. W każdą pierwszą środę miesiąca odbywają wykłady prowadzone przez pracowników Muzeum oraz inne zaproszone osoby.
Tematyka spotkań jest różnorodna: obejmuje zagadnienia z historii II wojny i podziemia antykomunistycznego, ze szczególnym uwzględnieniem historii lokalnej, ale również wątki z historii i kultury niezwiązane bezpośrednio z polem działalności Muzeum.
Muzealne Środy dają nam możliwość zapoznania publiczności z naszą codzienną działalnością, z prowadzonymi aktualnie pracami badawczymi oraz są okazją do zaprezentowania naszych zbiorów. Dotychczas odbyło się osiem spotkań, podczas których mówiliśmy między innymi o ostrołęckich rodzinach (Certowiczów i Scheurów), o kolekcjonowaniu militariów oraz historii i tradycji posiadania broni, o modzie i urodzie w czasie wojny i stalinizmu, o udziale ostrołęczan w powstaniu warszawskim.
Również w maju współorganizowaliśmy ostrołęcką Retrospektywę Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci, podczas której widzowie mieli okazję zobaczyć takie filmy, jak „Matka Roja” w reżyserii Pawła Henrykowskiego czy „Inka. Zachowałam się jak trzeba” (reż. Arkadiusz Gołębiewski) oraz jeden z filmów powstałych na zlecenie naszego Muzeum, poświęcony Czesławowi Kani ps. „Nałęcz” (reż. Tomasz Filipczak).
Ponieważ w trakcie budowy nasza docelowa siedziba była niedostępna dla zwiedzających, działania edukacyjne dla grup zorganizowanych prowadziliśmy w szkołach, instytucjach, a także w przestrzeni miasta. W sierpniu zorganizowaliśmy spacer historyczny po Ostrołęce dla grupy dzieci wraz z opiekunami ze Świetlicy Środowiskowej „M. Łodzi Niegniewni” w Łodzi, których szczególnie zainteresował sprzęt rekonstruktorów z Grupy Edukacji Historycznej „Reduta Kurpiowska”.
31 sierpnia 2018 zorganizowaliśmy w ostrołęckim Parku Miejskim plenerowy koncert połączony z promocją tomiku poezji Grzegorza Kucharzewskiego pt. „Ziemi krzyk”. Zbiór wierszy poświęconych pamięci ofiar Obławy Augustowskiej ukazał się pod honorowym patronatem naszego Muzeum.
Na przełomie września i października można było nas spotkać w Gdyni, gdzie odbywała się jubileuszowa, dziesiąta edycja Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci. Dyrektor Jacek Karczewski, który uczestniczył w panelu dyskusyjnym poświęconym polskiej polityce historycznej, zwracał uwagę na potrzebę tworzenia muzeów poza wielkimi ośrodkami miejskimi.
Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości świętowaliśmy długo i bardzo aktywnie, realizując autorski program spotkań historycznych dla dzieci i młodzieży pod hasłem „Niepodległa i Wy”. W listopadzie i grudniu nieodpłatnie prowadziliśmy zajęcia w przedszkolach i szkołach.
Z najmłodszymi rozmawialiśmy o symbolach narodowych, związanych z nimi legendach, o tym, czym jest państwo i co to znaczy, że jest niepodległe. Podczas pracy ze starszymi uczniami zwracaliśmy uwagę na fakt, że Ostrołęka była jednym z pięciu miast byłego Królestwa Polskiego, które najmocniej ucierpiały w trakcie wielkiej wojny – początki niepodległości były tu więc szczególnie trudne.
Zainteresowanie projektem przerosło nasze oczekiwania! Przeprowadziliśmy łącznie 44 lekcje, z których skorzystało ponad 1000 uczestników w różnym wieku, z 16 placówek z Ostrołęki i powiatu.
Rozwijamy także nasz sklep internetowy pod adresem znakniezlomny.pl, z którego dochód przeznaczony jest na finansowanie działalności Muzeum. Na początku roku pojawiły się w nim 3 nowe wzory numizmatów, a w ostatnich tygodniach – 2 nowe wzory składanych czapek-gadżetów, w tym słynną maciejówkę.
Dziękujemy wszystkim, którzy byli z nami w tym roku – uczestnikom naszych wykładów, warsztatów, lekcji, odbiorcom wszelkich innych naszych działań, jak również osobom i instytucjom, z którymi mieliśmy szansę współpracować.
Szczególnie dziękujemy też naszym darczyńcom i kombatantom. Zapraszamy do śledzenia naszych kolejnych projektów i udziału w wydarzeniach!
Niezmiennie również zachęcamy do współtworzenia Muzeum poprzez własne poszukiwania i dzielenie się swoimi historiami.